Економското јакнење на жените во Македонија не е само прашање на еднаквост и праведност – тоа е инвестиција во социјалната и економската иднина на целата земја. Кога жените се во можност целосно да учествуваат на пазарот на трудот, да заработуваат фер плати и да поседуваат бизниси, придобивките се протегаат надвор од поединците: тие ги зајакнуваат домаќинствата, го подобруваат економскиот раст и ја поттикнуваат социјалната благосостојба.

За почеток, податоците покажуваат дека жените во Македонија остануваат значително недоволно застапени во работната сила. Од 2024 година, стапката на учество на жените во работната сила е само околу 41,7%, во споредба со 63,7% за мажите.

Овој јаз значи дека голем дел од човечкиот потенцијал на земјата останува неискористен. Ниското учество на жените ја ограничува економската продуктивност и го забавува инклузивниот раст.

Дури и кога жените влегуваат во работната сила, тие се соочуваат со постојана нееднаквост во надоместоците и напредувањето. Според неодамнешните податоци, жените во Македонија имаат околу 25% помала веројатност да добијат зголемување на платите од нивните машки колеги – дури и кога бараат исто толку често.

Дополнително, студиите покажуваат родов јаз во платите: жените заработуваат помалку од мажите дури и кога се квалификувани подеднакво и работат слични работни места.

Оваа разлика во платите ја намалува економската независност и ги поткопува стимулациите на жените да продолжат со повисоко образование или кариерен раст.

Од позитивна страна, економското јакнење има докажани придобивки не само за жените, туку и за поширокото општество. Истражувањата на глобално ниво сугерираат дека зголемувањето на економското учество на жените и намалувањето на родовите јазови промовираат економска диверзификација, поголема продуктивност и порамномерна распределба на приходите.

Во домаќинствата, кога жените ги контролираат своите приходи, се подобрува целокупната благосостојба – резултатите од образованието и здравјето на децата имаат тенденција да се зголемат, а сиромаштијата се намалува.

Покрај тоа, економското јакнење на жените има тенденција да го зајакне социјалниот развој и отпорноста. Како што вели една глобална анализа, „кога жените имаат економска моќ, и нивните семејства имаат корист“.

Ова е особено релевантно за Македонија, каде што многу семејства би можеле да добијат од дополнителни извори на приходи, подобрена финансиска сигурност и подобра социјална мобилност.

Улогата на жените како претприемачи и сопственички на бизниси дополнително го нагласува трансформативниот потенцијал на економското јакнење. Податоците од регионална студија сугерираат дека во 2017 година околу 29,4% од компаниите во Северна Македонија имале барем една жена меѓу своите основачи.

Поддршката и проширувањето на женското претприемништво може да ги отклучи иновациите, да создаде работни места и да ја зголеми конкурентноста – особено во неразвиените или руралните региони каде што можностите за вработување се ограничени.

Но, надвор од статистиката и економијата, постои силен морален аргумент и аргумент за човекови права за економското јакнење на жените. Како што еднаш рече Малала Јусафзаи: „Не можеме сите да успееме кога половина од нас сме попречени“.

Слично на тоа, Мишел Обама го потсети светот дека „ниту една земја не може навистина да напредува ако го задушува потенцијалот на своите жени и се лишува од придонесите на половина од своите граѓани“.

Ова не се само инспиративни зборови – тие одразуваат длабока вистина: општеството кое ги ограничува можностите за жените ја ограничува сопствената иднина.

Во контекст на Македонија, економското јакнење на жените може да придонесе и за намалување на нееднаквоста, ублажување на сиромаштијата и зајакнување на социјалната кохезија. Кога жените имаат пристап до добри работни места, фер плати и претприемачки можности, придобивките придонесуваат за постабилни домаќинства, подобро образование за децата и генерално подобрен квалитет на живот. Ова, пак, може да помогне во намалувањето на економскиот притисок, ограничувањето на одливот на мозоци (бидејќи квалификуваните жени инаку би можеле да мигрираат) и да поттикне поурамнотежен регионален развој.

Како заклучок, зголемувањето на економското јакнење на жените во Македонија е стратешки приоритет со повеќекратни придобивки. Тоа не е само прашање на правда, туку и камен-темелник на одржливиот развој – економски, социјално и морално. Со затворање на празнините на пазарот на трудот, обезбедување фер плати и охрабрување на жените претприемачи, Северна Македонија може да го искористи целиот потенцијал на половина од своето население – со што ќе изгради посилна, поинклузивна иднина за сите.