Повеќето жени во Македонија денес познаваат барем една жена која преживеала насилство – пријателка, колешка, роднина. Многу од нас го искусиле тоа лично, но молчат. Во последните десет години, темата конечно излезе во јавноста, но реалноста покажува дека насилството сè уште е сериозен и присутен проблем.
Овој краток текст нуди јасна слика за состојбата и практичен поглед кон решенијата.
Каде сме денес?
- Речиси секоја втора жена (45%) во земјата доживеала психолошко, физичко или сексуално насилство од интимен партнер.
- 30% од жените се соочиле со сексуално вознемирување.
- 15% од жените пријавуваат сериозни форми на насилство од партнер, а најпогодени се помладите жени – но ризикот не исчезнува со возраста.
- Во 2022 година биле регистрирани 1.117 случаи на семејно насилство, од кои најголем дел со жртви – жени.
Овие бројки не ја покажуваат целата слика. Многу жени не пријавуваат поради страв, финансиска зависност, деца или недоверба во институциите.
Фемицидот – аларм што не смееме да го игнорираме
Во периодот 2008–2020 година, во Северна Македонија биле убиени 96 жени, од кои најмалку 50 се случаи на фемицид – најчесто од сегашен или поранешен партнер.
Во повеќето случаи, жените претходно барале помош, но системот не реагирал навреме. Ова е најсилниот доказ дека насилството не е „приватна работа“, туку прашање на живот и смрт.
Што се подобри, а што недостига?
✅ Донесени се подобри закони и државата ја ратификуваше Истанбулската конвенција.
❌ Но, примената е нерамномерна, услугите се недоволни, а поддршката често зависи од местото на живеење.
Сè уште недостигаат:
- доволно и стабилно финансирани шелтери и советувалишта;
- брза и координирана институционална реакција;
- вистинска економска поддршка за жените кои сакаат да излезат од насилна врска.
Што е навистина важно за жените?
1. Финансиската независност е заштита
Економската сигурност често е клучна за излез од насилство. Поддршка за вработување, преквалификација и сопствен бизнис може да спаси животи.
2. Насилството не мора да биде „удар“
Контролата, понижувањето, заканите, следењето и економското уценување се исто така насилство – и имаат сериозни последици по здравјето и децата.
3. Срамот не е наш
Насилството не се случува поради „лош избор“, „трпење“ или „тишина“. Одговорноста секогаш е кај насилникот.
Што можеме да направиме ние?
- Да зборуваме. Со пријателка, сестра, колешка – тишината го штити насилството.
- Да веруваме. Кога жена ќе ни се довери, да не ја советуваме да „издржи“.
- Да побараме помош. Поддршката постои – во СОС линии, НВО и институции, дури и кога системот не е совршен.
- Да бидеме поддршка за другите жени. Понекогаш токму една рака, еден разговор или една информација прави разлика.
Следната деценија мора да биде поинаква
Во последните 10 години, законот напредуваше. Но животите на жените не секогаш се побезбедни.
Време е родово-базираното насилство да престане да биде „нешто што се случува на други“ и да стане заедничка грижа, заедничка одговорност и јасен општествен приоритет.
Жените не бараат посебен третман.
Бараат безбедност, достоинство и можност да живеат без страв
Најнови коментари